Faza 1: Zaprzeczanie i bagatelizowanie problemu
Na początku pojawiają się pierwsze sygnały, że coś jest nie tak. Osoba uzależniona zaczyna sięgać po alkohol, ale incydenty są jeszcze sporadyczne. Mimo to, w rodzinie pojawia się napięcie, szczególnie w relacji partnerskiej/małżeńskiej. Próby interwencji często kończą się niepowodzeniem – uzależniony bagatelizuje problem, a rodzina, w obawie przed prawdą, zaczyna zaprzeczać jego istnieniu. W tym etapie najczęściej dominuje mechanizm wyparcia.
Faza 2: Narastająca izolacja i eskalacja problemu
Z czasem alkohol zaczyna odgrywać coraz większą rolę w życiu osoby uzależnionej, a tym samym w funkcjonowaniu całej rodziny. Relacje małżeńskie pogarszają się, a dzieci coraz częściej wykazują trudności emocjonalne i behawioralne. Rodzina zaczyna izolować się od otoczenia, próbując za wszelką cenę utrzymać pozory normalności. Jednak skutki uzależnienia stają się coraz bardziej widoczne i trudne do ukrycia, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz rodziny.
Faza 3: Chaos i dezorganizacja
Na tym etapie rodzina przestaje próbować kontrolować picie osoby uzależnionej. Zamiast tego koncentruje się na minimalizowaniu szkód związanych z jej uzależnieniem – finansowych, emocjonalnych i społecznych. Pojawia się chaos i dezorganizacja, a członkowie rodziny zaczynają tracić nadzieję na poprawę sytuacji. Dzieci wciąż zmagają się z trudnościami, które często mają długofalowy wpływ na ich rozwój i funkcjonowanie w dorosłym życiu.
Faza 4: Próba stabilizacji w cieniu problemu
Kiedy uzależnienie trwa, jeden z członków rodziny – najczęściej współmałżonek, np. żona – przejmuje kontrolę nad codziennym funkcjonowaniem rodziny. Osoba uzależniona jest traktowana niemal jak dziecko – litość i troska zastępują wcześniejsze złość i frustrację. Rodzina stara się znaleźć namiastkę stabilizacji, choć nadal funkcjonuje w cieniu uzależnienia. W tej fazie często dochodzi do rozwoju syndromu współuzależnienia, gdy członkowie rodziny podporządkowują swoje życie osobie pijącej.
Faza 5: Oddzielenie od osoby uzależnionej
Jeśli problem alkoholowy trwa nadal i staje się nie do zniesienia, współmałżonek/partner decyduje się na radykalne kroki – separację, rozwód lub inne formy odcięcia się od uzależnionego. Fizyczne lub prawne rozstanie może być szansą na reorganizację życia rodzinnego. Choć jest to trudne, daje członkom rodziny przestrzeń na odbudowanie siebie, odnalezienie nowego sensu życia i rozpoczęcie procesu wybaczania – zarówno wobec siebie, jak i osoby uzależnionej.
Faza 6: Powrót osoby uzależnionej po terapii
Jeśli osoba uzależniona podejmuje decyzję o leczeniu i rozpoczyna terapię, pojawia się szansa na ponowne włączenie jej do życia rodzinnego. Jednak ten etap wiąże się z kolejnymi wyzwaniami. Rodzina musi nauczyć się nowych wzorców komunikacji i relacji, co wymaga wysiłku od wszystkich jej członków. Proces odbudowy zaufania i odnalezienia się w nowej rzeczywistości wymaga czasu, ale może być początkiem zdrowej relacji i nowego etapu życia.
Kluczowe jest wsparcie – zarówno dla osoby uzależnionej, jak i dla członków rodziny – które można znaleźć w terapii, grupach wsparcia czy profesjonalnej pomocy psychologicznej. Każdy etap może być punktem wyjścia do zmiany, nawet jeśli na początku wydaje się to niemożliwe.
